Industrie 3.0 markeert de overgang van analoge en elektromechanische automatisering naar digitale computerbesturing. Deze derde industriële revolutie begon eind jaren ’60 en zette zich voort in de jaren ’70 en ’80, aangedreven door de introductie van de PLC, de doorbraak van CNC-machines en de verspreiding van computers in productieprocessen.
Ontstaan en fundamenten
Het startpunt wordt vaak gelegd bij de introductie van de Programmable Logic Controller (PLC) in 1969 door Dick Morley (Bedford Associates). Voor het eerst konden industriële processen worden bestuurd via software in plaats van via harde bedrading en relaislogica.
Parallel hieraan ontwikkelden zich:
- CNC-machines (Computer Numerical Control), waarmee verspanen, snijden en frezen digitaal en reproduceerbaar werden.
- Industriële robots (eerste toepassingen in de auto-industrie, jaren ’70), die repetitieve taken met hoge precisie konden uitvoeren.
- SCADA (Supervisory Control and Data Acquisition), waarmee operators realtime zicht kregen op machines en productielijnen.
- CAD/CAM (Computer-Aided Design/Manufacturing), dat het ontwerpproces digitaal maakte en direct koppelde aan productie.
Deze innovaties maakten de fabriek slimmer, flexibeler en veel meer programmeerbaar dan ooit tevoren.
Kenmerken van Industrie 3.0
Digitale automatisering
Waar industrie-2.0 draaide om massaproductie met elektriciteit en lopende banden, maakte 3.0 productie configureerbaar via software. Omschakelen naar een ander product vergde geen nieuwe machines, maar een ander programma.
Automatisering in silo’s
De verschillende systemen – PLC’s, CNC-machines, SCADA, vroege robots – werkten vaak los van elkaar. Data werd lokaal opgeslagen en bleef opgesloten in propriëtaire formaten. Integratie tussen productie, planning of administratie was zeldzaam.
Vendor lock-in
Elke leverancier (Siemens, Fanuc, Allen-Bradley, enz.) bouwde zijn eigen ecosystemen van hardware en software. Dit gaf stabiliteit, maar maakte fabrieken sterk afhankelijk van de gekozen leverancier.
Kosten en schaal
De implementatie van SCADA of vroege MES (Manufacturing Execution Systems) was kostbaar en complex. Grote bedrijven in de auto-, chemische en elektronische industrie pasten ze toe, maar voor het MKB bleef automatisering vaak beperkt tot standalone machines met basisbesturing.
Technologische ecosystemen
Industrie 3.0 bracht een golf van ondersteunende technologieën voort:
- Halfgeleiders en microprocessors (Intel 4004, 1971) maakten digitale besturing betaalbaar.
- Netwerken (Ethernet 1973, later veldbussen zoals Profibus, Modbus, DeviceNet) maakten communicatie tussen machines mogelijk, maar vaak slechts binnen één vendor.
- Softwareontwikkeling: programmeertalen als ladder logic, G-code voor CNC en proprietary SCADA-omgevingen werden standaard in fabrieken.
Sociale en economische impact
Industrie 3.0 veranderde de arbeidsmarkt ingrijpend:
- Operatoren kregen meer taken in programmeren en monitoren in plaats van puur fysieke arbeid.
- Onderhoud evolueerde naar specialistische functies rondom elektronica en software.
- Kennis en scholing werden een kritieke factor: de kloof tussen bedrijven die digitalisering konden toepassen en bedrijven die dat niet konden groeide.
De productiviteit nam sterk toe, maar ook de afhankelijkheid van gespecialiseerde kennis en kapitaal.
Beperkingen en overgang naar 4.0
Hoewel Industrie 3.0 enorme vooruitgang bracht in automatisering en precisie, bleef informatie versnipperd en opgesloten. Data werd lokaal verzameld, maar nauwelijks gedeeld met andere afdelingen of systemen.
Dit creëerde een fabriek met “eilanden van automatisering”: efficiënte machines en lijnen, maar zonder onderlinge connectiviteit. De stap naar Industrie 4.0 zou precies deze kloof doorbreken door alles met elkaar te verbinden via internetprotocollen en een Unified Namespace.
Bronnen
- Dick Morley – uitvinder PLC (Bedford Associates, 1969)
- IEEE Spectrum – geschiedenis van CNC en robotica
- ISA – ontwikkeling SCADA en industriële netwerken
- Intel – introductie microprocessor (1971)
- Walker Reynolds – duiding 3.0 als “eilanden van automatisering”
← Terug naar Industriële Revoluties