Een overzicht van hoe Europese duurzaamheidsregels de maakindustrie raken – met focus op metaalbewerking (lassen, snijden, verspanen, vormen, coatings, assemblage).
Disclaimer: Dit document is een praktisch overzicht, geen juridisch advies. Regels en drempels kunnen nog wijzigen. Raadpleeg altijd de officiële teksten van de Europese Commissie en nationale autoriteiten.
Samenvatting (medio 2025)
Vier Europese dossiers hebben directe gevolgen voor de maak- en metaalindustrie:
1. Digitaal Productpaspoort (DPP)
Wat betekent het?
Het DPP is een digitaal “identiteitsbewijs” voor elk fysiek product. Het bevat gegevens over herkomst, samenstelling, milieu-impact en recyclingmogelijkheden. Denk aan een digitale QR-code of tag die informatie ontsluit.
Waarom voert de EU dit in?
Het doel is om de circulaire economie mogelijk te maken: klanten, afvalverwerkers en toezichthouders moeten weten waar producten van gemaakt zijn en wat ermee kan gebeuren aan het einde van de levensduur.
Hoe werkt het in de praktijk?
- Alle producten krijgen een uniek ID.
- Leveranciers moeten data aanleveren (grondstoffen, energieverbruik, emissies).
- Bedrijven in de keten voegen hun eigen procesdata toe.
- Uiteindelijk wordt dit opgeslagen in een EU-register.
Impact voor de maakindustrie:
- Vooral relevant voor metaalproducten (staal, aluminium, koper).
- Voor veel bewerkingen (lassen, snijden, verspanen) moet straks energie per processtap worden bijgehouden.
- Nog veel onzekerheid: de precieze datavelden worden pas in 2026 gepubliceerd → oplossingen die nu verkocht worden zijn dus nog speculatief.
2. Carbon Border Adjustment Mechanism (CBAM)
Wat betekent het?
CBAM is een importheffing op CO₂. Bedrijven die staal, aluminium en andere CO₂-intensieve materialen van buiten de EU importeren, moeten betalen voor de koolstofuitstoot die bij de productie daarvan is ontstaan.
Waarom voert de EU dit in?
- Beschermen van Europese industrie tegen oneerlijke concurrentie van landen zonder strenge klimaatregels.
- Voorkomen dat productie naar landen met lagere milieunormen verhuist (carbon leakage).
Hoe werkt het in de praktijk?
- Bedrijven die direct importeren, moeten per kwartaal de CO₂-uitstoot van hun importen rapporteren.
- Vanaf 2026 moeten ze hiervoor CBAM-certificaten kopen tegen dezelfde prijs als het EU ETS.
- De ETS-prijs schommelt (in 2025 ca. €85 per ton CO₂).
Impact voor de maakindustrie:
- Geldt alleen als je rechtstreeks importeert. Wie via een EU-distributeur koopt, merkt het indirect in hogere prijzen.
- Vooral middelgrote en grote bedrijven die tonnen staal/aluminium per jaar inkopen, worden geraakt.
- Voor kleine maakbedrijven met lokale inkoop: impact minimaal.
3. Corporate Sustainability Reporting Directive (CSRD)
Wat betekent het?
De CSRD verplicht grote bedrijven om uitgebreide duurzaamheidsrapporten te publiceren, vergelijkbaar met financiële jaarrekeningen.
Waarom voert de EU dit in?
De EU wil dat investeerders, klanten en overheden kunnen zien hoe duurzaam bedrijven echt zijn: energieverbruik, uitstoot, mensenrechten, circulariteit etc.
Hoe werkt het in de praktijk?
- Bedrijven moeten rapporteren volgens de ESRS-standaarden (European Sustainability Reporting Standards).
- Dit omvat tientallen indicatoren, van CO₂-voetafdruk tot werkomstandigheden in de keten.
- Rapporten moeten worden gecontroleerd (geaudit) net als financiële cijfers.
Impact voor de maakindustrie:
- Alleen de grotere spelers vallen er direct onder (vanaf ±250 medewerkers of €50+ mln omzet).
- Maar: zij moeten ook data uit de keten ophalen. Dit betekent dat kleinere toeleveranciers vaak toch vragen krijgen van hun klanten (“lever de CO₂-data mee”).
- Let op: de EU overweegt de drempels te verhogen → mogelijk vallen straks veel minder bedrijven direct onder de CSRD.
4. EU Emissions Trading System (EU ETS)
Wat betekent het?
Het EU ETS is een handelssysteem voor CO₂-rechten. Grote installaties (zoals energiecentrales en staalfabrieken) moeten emissierechten kopen voor elke ton CO₂ die ze uitstoten.
Waarom voert de EU dit in?
Het ETS is de hoofdpijler van het Europese klimaatbeleid: wie veel uitstoot moet meer betalen, waardoor verduurzaming aantrekkelijker wordt.
Hoe werkt het in de praktijk?
- Grote installaties (>20 MW thermisch vermogen) vallen onder ETS.
- Bedrijven krijgen deels gratis rechten, maar moeten de rest bijkopen op de markt.
- Prijs schommelt, momenteel rond €85 per ton CO₂ (2025).
Impact voor de maakindustrie:
- De meeste metaalbewerkingsbedrijven (lassen, frezen, snijden, coaten) vallen niet direct onder ETS → hun installaties zijn te klein.
- Indirecte impact via hogere prijzen voor staal, aluminium en energie, want hun producenten vallen er wél onder.
- Alleen uitzonderingen (grote warmtebehandelingsfabrieken of smelters) vallen rechtstreeks binnen ETS.
Samenvattend
- DPP → transparantie en traceerbaarheid → veel nieuwe dataverplichtingen vanaf 2027.
- CBAM → kosten op importstaal/aluminium vanaf 2026.
- CSRD → rapportageplicht voor grote bedrijven, maar kleine leveranciers voelen de druk via de keten.
- EU ETS → direct vooral relevant voor grote energie-intensieve installaties, indirect voor iedereen via hogere materiaalprijzen.
Voor de meeste mkb-metaalbedrijven komt de echte impact pas na 2026.
Maar voorbereiden loont: begin klein met dataverzameling (energie per machine, materiaalstromen, inkoopdata). Zo voorkom je dat je straks alles halsoverkop moet inregelen.
Impact naar bedrijfsgrootte
Kleine bedrijven (≤ 30 medewerkers, omzet ≤ €10 mln)
- DPP: Vanaf 2027–2028 verplicht. Verwacht: eenvoudige rapportage over grondstoffen (staal, aluminium, koper) en energie per bewerking.
- CBAM: niet van toepassing als er via EU-groothandel wordt ingekocht.
- CSRD & ETS: vallen buiten scope.
Praktisch begin: Zet nu al energiemeters op de grootste machines en leg een link tussen inkoopdata en orders. Dat scheelt later veel uitzoekwerk.
Middelgrote bedrijven (30–150 medewerkers, omzet €10–100 mln)
- DPP: vraagt om datakoppeling tussen leveranciers, productie en eindproduct. Ook coatings, galvanisatie of warmtebehandeling moeten meegenomen worden.
- CBAM: relevant als direct wordt geïmporteerd (staal/aluminium platen, profielen). Reken op serieuze kosten bij 500+ ton/jaar.
- CSRD: kan gaan gelden voor grotere spelers in deze groep, afhankelijk van de uitkomst van de 2025-onderhandelingen.
- ETS: vrijwel nooit, behalve bij grootschalige warmtebehandeling of eigen energieopwekking.
Ruwe CBAM-kosten: 200 ton aluminiumplaat importeren met 16 t CO₂/ton uitstoot × ETS-prijs €85 = €272.000/jaar extra. Dit kan de hele businesscase van direct import omgooien!
Grote bedrijven (> 150 medewerkers, omzet > €100 mln)
- DPP: volledige integratie in ERP/MES. Verwacht verplichting tot traceerbaarheid per batch en product.
- CBAM: strategisch issue; kan miljoenen euro’s schelen afhankelijk van leverancierskeuze.
- CSRD: vrijwel zeker van toepassing → verplicht uitgebreid duurzaamheidsrapport met ketendata.
- ETS: bij installaties met grote ovens, smelters of >20 MW capaciteit kan ETS van toepassing zijn.
Waarschuwing: Veel softwareleveranciers presenteren al “turn-key DPP-modules”, maar zonder definitieve datavelden (publicatie pas 2026) loop je het risico van vendor lock-in. Er bestaat nog geen standaard!
Waarom dit lastig is in de maakindustrie
- Veel variatie in producten: Van enkelstuks tot series → moeilijk één standaard dataset te hanteren.
- Ketens zijn gefragmenteerd: Kleine toeleveranciers hebben vaak geen datacapaciteit → data-gaten bij assemblage.
- Onzekerheid regelgeving: CSRD-drempels en DPP-vereisten worden nog uitgewerkt, terwijl software en consultants al verkopen alsof alles vaststaat.
- Kosten & baten: Het is nu nog moeilijk door te rekenen of de administratieve last opweegt tegen de duurzaamheidsimpact.
Kritische noot: Regelgeving loopt vaak vooruit op de praktijk. Bedrijven in de maakindustrie moeten balanceren tussen vooruit plannen en niet te vroeg vastzitten in dure oplossingen die na 2026 achterhaald blijken.
Tijdlijn (belangrijkste mijlpalen)
- April 2025 — ESPR werkplan vastgesteld; metaal (staal, aluminium) geprioriteerd.
- Januari 2026 — Publicatie definitieve DPP-datavelden & formats.
- Juli 2026 — EU digitaal register operationeel.
- 2026 — Start CBAM-betalingen.
- 2027–2028 — Eerste verplichting DPP.
- 2025–2026 — Politieke onderhandeling over CSRD-scope.
Bronnen
- Europese Commissie – ESPR & DPP werkplan, april 2025
- Europese Commissie – CBAM mechaniek en overgangsregeling
- Deloitte Heads-Up analyse CSRD voorstellen (feb 2025)
- ICAP factsheet EU ETS
← Terug naar duurzaamheid-en-compliance