Kompas

CO₂‑voetafdruk

4 minuten leestijd

CO₂‑voetafdruk is een begrip binnen de industriële digitalisering en duurzaamheid & compliance.

Disclaimer: dit is een praktische gids, geen juridische informatie. Check altijd nationale bronnen en overweeg professioneel advies bij geschillen.

Definitie

Een CO₂-voetafdruk is een maatstaf voor de totale hoeveelheid broeikasgassen (uitgedrukt in koolstofdioxide-equivalenten, CO₂e) die direct of indirect worden uitgestoten als gevolg van een activiteit, product, organisatie of persoon. Het geeft inzicht in de bijdrage aan klimaatverandering en is een essentieel instrument voor het identificeren van reductiemogelijkheden.

Broeikasgassen

Naast CO₂ omvat de CO₂-voetafdruk ook andere broeikasgassen zoals methaan (CH₄), lachgas (N₂O) en fluorkoolwaterstoffen (HFK’s), die worden omgerekend naar CO₂-equivalenten op basis van hun aardopwarmingsvermogen (Global Warming Potential - GWP).

Kenmerken

De CO₂-voetafdruk wordt doorgaans berekend aan de hand van verschillende scopes, zoals gedefinieerd door het Greenhouse Gas (GHG) Protocol:

1. Scope 1: Directe Emissies

  • Definitie: Broeikasgasemissies die vrijkomen uit bronnen die eigendom zijn van of beheerd worden door de organisatie.
  • Voorbeelden: Verbranding van fossiele brandstoffen in eigen installaties (ketels, ovens), emissies van eigen voertuigen, lekkages van koelmiddelen.

2. Scope 2: Indirecte Emissies van Gekochte Energie

  • Definitie: Broeikasgasemissies die voortkomen uit de opwekking van ingekochte elektriciteit, warmte of stoom die door de organisatie wordt verbruikt.
  • Voorbeelden: Elektriciteitsverbruik in fabrieken, kantoren.

3. Scope 3: Overige Indirecte Emissies

  • Definitie: Alle overige indirecte broeikasgasemissies die optreden in de waardeketen van een organisatie, maar die niet direct eigendom zijn van of beheerd worden door de organisatie.
  • Voorbeelden: Emissies van ingekochte goederen en diensten (grondstoffen, halffabricaten), transport en distributie (niet in eigen beheer), afvalverwerking, zakelijke reizen, woon-werkverkeer van werknemers, gebruik en einde levensduur van verkochte producten.

Berekeningsmethoden

  • Activity-based: Gebaseerd op de hoeveelheid verbruikte energie of materialen, vermenigvuldigd met emissiefactoren.
  • Spend-based: Gebaseerd op de financiële uitgaven, vermenigvuldigd met emissiefactoren per euro.
  • Hybride: Een combinatie van beide methoden.

Belang van de Waardeketen

  • Voor veel bedrijven, met name in de maakindustrie, bevinden de grootste emissies zich in Scope 3, met name in de toeleveringsketen (ingekochte materialen en diensten) en de gebruiksfase van hun producten. Dit benadrukt het belang van samenwerking met leveranciers en klanten om de totale voetafdruk te verkleinen.

Toepassing

De CO₂-voetafdruk is een cruciaal instrument voor bedrijven in de maakindustrie en daarbuiten, met diverse toepassingen:

1. Duurzaamheidsrapportage en Compliance

2. Reductiestrategieën en Efficiëntie

  • Knelpunten Identificeren: Door de voetafdruk te berekenen, kunnen bedrijven de grootste bronnen van emissies identificeren en gerichte reductiestrategieën ontwikkelen.
  • Operationele Efficiëntie: Het stimuleren van energie-efficiëntie, afvalvermindering en het gebruik van duurzamere materialen kan leiden tot kostenbesparingen en een lagere voetafdruk.
  • Energie-audits: Vaak een startpunt voor het identificeren van energiebesparingsmogelijkheden die direct de CO₂-voetafdruk verlagen.

3. Productontwikkeling en Innovatie

  • Eco-design: De CO₂-voetafdruk kan worden gebruikt als een ontwerpcriterium om producten te ontwikkelen met een lagere klimaatimpact gedurende hun hele levenscyclus (zie ook Ecodesign-richtlijn en Levenscyclusanalyse (LCA)).
  • Productlabeling: Bedrijven kunnen de CO₂-voetafdruk van hun producten communiceren naar consumenten, wat hen helpt bij het maken van duurzamere keuzes.
  • Digitaal Productpaspoort (DPP): De CO₂-voetafdruk is een belangrijk onderdeel van de informatie die in een DPP wordt opgenomen, wat de transparantie en traceerbaarheid van producten vergroot.

4. Toeleveringsketenbeheer

  • Leveranciersselectie: Bedrijven kunnen leveranciers selecteren op basis van hun CO₂-prestaties, wat bijdraagt aan een duurzamere toeleveringsketen.
  • Samenwerking in de Ketens: Stimuleert samenwerking met partners in de waardeketen om gezamenlijk emissies te reduceren, bijvoorbeeld door efficiëntere logistiek of het gebruik van duurzamere materialen.

Gerelateerde begrippen

Bronnen

  • GHG Protocol (Greenhouse Gas Protocol): De meest gebruikte internationale standaarden voor het meten en beheren van broeikasgasemissies.
  • IPCC (Intergovernmental Panel on Climate Change): Wetenschappelijke rapporten over klimaatverandering en broeikasgassen.
  • Milieu Centraal: Informatie over de CO₂-voetafdruk voor consumenten en bedrijven in Nederland.
  • Europese Commissie: Beleid en regelgeving met betrekking tot CO₂-emissies en klimaatdoelstellingen.

← Terug naar Duurzaamheid & Compliance kaart

Grafiekweergave

Backlinks